HAE-O AG EUSONG ( 5 )
ni Shur C. Mangilaya
________________________________
akeanon@manila
________________________________
SA BINIT IT SUBA
Ginaeangaw ag ginaueod ro nagakaealhit
Nga mga basura sa binit it suba.
Madamoe ro mahigko nga mga eay-on
Nga nagbueunggangot sa maeangto,
Ag maeang-og nga nagaeunang nga eapok.
Owa it hakat ro daywa ka mga unga
Nga nagatusak-tusak, nakainukay
Ag nagapinueot it mga lata ag plastik.
Maangan-angan hay mageinurop-europ
Ag mageinangoy-eangoy sa kaitumon
Ag nagaeanay nga tubi sa suba it pasig.
Utroadlaw hay maeungay dayon sa ibabaw
It dike ro isaea ka nanay ag magsininggit,
“hay, toto, dodoy, kain na!”
Maskin nabatian it daywa hay sige man gihapon
Ro andang einunip ag eangoy-eangoy.
“mga anak, tanghali na.”
Apang nagsabat ro isaea ka unga,
“sandli lang ho, ‘nay.”
Mahueat-hueat ro nanay ag magsinggit it uman,
“hay! Hindi pa kayo magtakas?”
Malingot ro daywa ka nagaeangoy-eangoy
“sandali na lang ho, ‘nay.”
Mahangit ro nanay ag magwinakae,
“mga linti kamo ha, saka!”
Matsa owa gid it nabatian ro daywa
Nga nagapabungoe-bungoe.
“kayong dalawa ha, pisting yawa kamo, akyat!”
Samtang ginpaeagapak sa dike ro bitlag.
Kadasigon ro daywa maeangoy pabinit
Ag eagi-eagi nga nagsaka sa ibabaw it dike.
Magsieinggitan ro daywang magmaeanghod.
“yeheyyy... Kaon na naman kami, humay!”
Maghinibayag ag magdinaeagan pasueod
Sa andang maisot ag nagalihay nga baeay.
________________________________
LUNETA
Isaeang gabii hay nagpaliwa-liwa ro eaki sa luneta
Manami ro panyempo sa anang pagpueopamasyar
Nagapinamatyag sa mga tawo nga nagapanaw-panaw
Kapin ro mga nagamueoe-an nga nagasueobeangan.
“uy, iya ka euman gali?”
“nagawarang-warang malang
a.”
“kan-o ka nag-abot?”
“kisyang adlaw eang.”
“kumusta ing obra?”
“mayad man, galling matsa mahalin ‘ko.”
‘sin-o ing kaibahan ngaron ay?”
“ha? A, nobya ko gali, taga bicol.”
Ginpaeapitan na ro isaea ka baye nga naapueopungko
Nga ginmueo kaina it sangka baying kasimanwa.
“taga aklan ka man gali? Siin ka ‘ya gauli ay?”
“ha, a… huo, sa pasay,
‘kaw, tagasin?”
“mandaluyong.”
Owa eon magbuhay ro andang sueosugilanon
May manami sandang ginkasugtanan ag pumanaw
Samtang nagahueat it taxi sa may taft
avenue,
Hay matam-is ro andang mga hiyum-hiyom
Samtang hugot nga nagabueoytan it mga alima.
________________________________
SA PIHAK NGA KWARTO
Haeos kada agahon lang hingan ro pagwinakae
Sa pag-aeawayan it mag-asawa sa pihak nga kwarto,
Kon amat hay nagaeinagasak ag nagakinaeas
Eang ro mga pagkabutang sa panimaeay
Nga masakit pamatian sa dueonggan.
“nga linti ka, ham-at owa ka nag-uli’t temprano?” Singgit it
baye.
“sayod mo gid nga maeayo ro among gindiliberan,” sabat it
eaki
“huo a, haron gid lang pirme ing matarong.”.
“hay pa matuod man, bukon abi?”
“kat naghapit pa’t-a siguro kamo sa birhaws no?”
“duyon eang pirme ing hapabangdan kang.”
“hinugay eon, tugma kong sueok kat baying ueagan, yawa ka!”
“belat sinana, hapa ikaw, ano sigbin?”
Mabaskog nga nagienagapok ro mga igdaeapat
Nga matsa ginahambarong eang kon siin nga binit
“a, aywanan ta tuod kara, mauli lat akon sa akean hin-aga.”
“kon makaruyon ring ugali hay mayad pang mag-uli ka idto.”
‘mauli gid mat-ang pisteng yawa ka!”
“sinimo ron!”
________________________________
WAN,TU, TRI
Sige ro padaeagan it driver it jeep
Samtang sige man ro baton it mga pamilite
Halin sa mga pasahero.
“ma, bayad ho.”.
“ilan ‘to, s’an galing?”
“dalawa daw ho galing cubao.”
“sukli ho nong isang un daw?”
“a, heto pakisuyo lang ho pakiabot”
Maeapit lang sa pedro gil st.
“hay nakaplite ka
eon?”
Pangutana it kaibahan sa daywang pasahero
Nga nagsakay sa may sta. Mesa.
“a, owa pa ngani, bakae ta lang it yosi a.”
Sa sabat it sambilog.
“sige a, maeapit lang man kita. Hay palin?”
“a gihapon ron eumpat euman. Kon maghinay-hinay”
Nagkieindatan ro daywa
“kayong dalawa… nakabayad na ba kayo?”
Pangutana it driver.
‘ho e, kanina po ho namin inabot, a.”
“’di pa kayo nakabayad, alam ko, mga putang ina ny’o.”
“aba, e nagbayad na ho kami, gago ka pala, e.”
“mga yawa kamo ha.”
“bakit?”
“kon bukon eang kamo it akeanon...basi eang baea.”
Nagtueokan ro mag amigo ag naghiyum-hiyom.
“a, sori gid nong ha, gaeskuyla pa abi kami ngara.”
“sige eang ,a , makaron man ako kato.”
“saeamat gid nong ha, sin kamo iya sa manila?”
“pandacan.”
“pandacan man kami , nong sa may beata.”
“basi masirtaran n’yo nga gaagi ako, sakay eang kamo a.”
“libre dayon, nong.ha.”
“huo galing a.”
“manaog eon kami.nong.”
“sige dahan eang kamo ag pag-eskuyla it mayad mga toto ha.”
“sige nong, abu gid nga saeamat.”
________________________________
KASIMANWA
Nagsaeampitan ro magbarkada nga magsulong
It basketbol ag andang sinampit si indo.
“Do, sama ka sa ‘min?”
“Bakit?”
“Dayo tayong basketbol,
“Saan?”
“Don sa Aklan.”
Nangawa si indo bangud sayod nana nga ro Aklan
Hay ana nga ginhalinan nga probinsya.
“Ha? Ang layo-layo non a.”
“Hindi, d’yan lang sa may riles at tabing ilog-Pasig”
Nangawa gid it husto si Indo.
“Ba’t parang nagulat ,ka?”
“Taga Aklan ako, e.”
“Ay siyanga pala no taga Aklan ka.”
“Bakit Aklan tawag d’on?”
“Mga taga Aklan kasi ang halos nakatira d’on.”
Manami ro hamapang sa una
Apang samtang nagabuhay hay
Haeos inanwang eon ro hampang.
Kabangdanan nga owa nagkagustuhan
Nag-ieinaway ag nagdueomugan.
Humapa si Indo sa naangkon nga tueop ag sipa
“Mga linti kamo!”
Singgit it sangka eaking nagapaeapit kay Indo.
“Dawata iya ro talibong, bakasa, putlan ta’t leog ro
Sambilog ngara nga yawa huh!”
Nabatian ni Indo, kumaya ag nag-ampo.
“Migo, indi ako pagdaeahiga…
Mga kaibahan ko’t-a ro naggulo.ngato.”
Nagtawhay ro maeabu kunta kay Indo
“Pasaeamat ka, kasimanwa kita.”
“Saeamat gid mig.. saeamat..”
“Hay, ano pa ing ginahueat…uli eon.”
Tumindog si Indo ag dumaeagan.
_________________________________
SA KILID IT RILES
Nakahilera ro mga baeay sa kilid it riles,
Nga nahuman halin sa utod-utod nga cocolumber
Nga ginsugpon-sugpon ag ginkabit-kabit,
Ginhakeupan ro dingding it utod nga plywood,
Gisi nga karton, yukot nga sako ag gabok nga lawanit.
Ro atop hay ginpandungan it tuktukon ag gabot nga yero
Nga matsa ginhuslo halin sa nasunugan.
Ag gabot-gabot.nga tarpaulin nga matsa ginpuksi
Sa mga nakasab-it nga may pangaean ag itsura
It napirde nga pulitiko sa election.
Agahon …
Owa it untat ro pagsienggitan
It mga unga nga nagaeinagsan sa tunga it riles.
Ag ro mga kaeaeakinhan hay sige man papueok
It pambueang nga mga manok .
Sige man ro tueompukan it mga kababayenhan
Nga nagatsismisan ag nagalinibak sa isigkatawo
Samtang ro iba hay owa it untat ro pagwinakae
Sa guwa ag sa sueod it panimaeay.
Nagagueowa ro mga tawong nagasueod sa trabaho.
Hapon …
Ro mga kababayenhan hay nagapungko sa binit it riles
Ag nagapitad-pitad it baraha nga naga tong-its
Amat-amat nga nagagueowa ro mga kaeaeakinhan
Nga nagaplastar man sa maisot nga lamesa
Samtang nagaieinom it makahieilong nga ieimnon.
Amat- amat nga nagaaeabutan ro mga tawong
Halin sa trabaho sa nagapatimaan nga kadueom.
Gabii…
Nagagueowa ro mga ba-ong paligos nga daeaga
Mga ueagang baknit nga katag-uron ro mga shorts
Ag ro sleeveless hay inutod sa idaeom
Nga nagaguwa ro pusod ag makaieibog sa panan-awon.
Sa pag-agi it mahaba nga tren hay nagaeagamak ro riles
Ag nagapahuyong sa mga kabit-kabit nga baeay.
Tungang gabii…
Makakueoeba man ro sieinggitan it mga hilong ag adik
Ag nagaeinagsan it bueon-an ag einampusan it bote.
Nagakaduea ro mga ueagan ag sa dueom-dueom
Hay nagakueopkupan kaibahan ro mga miron nga eub-ok
Samtang nagahinueagok ro binit it riles sa Manila
Hay nagahinueat man ro maeapad nga eugta it Aklan
Para sa anang kobus nga mga inunga sa pagbalik
Ag pagtiner it matawhay, manami, malipayon
Ag mahimunong nga pagpangabuhi.
