HANDUMANAN ni Malayag (2)

BUEO-BUEO

Sa isaea ka simple ag maeayong barangay,
Ro mga tahur hay nagkaeangay;
Sa buoe-bueo nga mag-engkwentrohanay,
Agud matigayon ro andang kalipay.

Sari-saring agak ro mga gindaea,
May mistisuhon, bisaya ag dirasa;
May alimbuyog, talisayon ag puea,
Maskin owa ngani it daea nga kwarta.

May paring nga likusan,
May binabaye nga senyalan;
May tukong nga koronahan,
May bulag nga banderahan.

May gapanukoe nga baeayon,
May hulo nga tibakon;
May bantres nga galiton,
May ati nga burunguson.

May nagkaeasugot sa sieikaran,
Eagi-eagi sanda hay nagtaeakdan;
Ro manugpusta hay nag-aeamutan,
Ag ginplastar sa gabuyot it muntonan.

Ro talisayong manok hay natama sa biya,
Ag ro agaw hay puea bangud abong pusta;
Madali eang pagyamar ag eagi ginpalarga,
Eagi-eagi nadayon ro una nga sultada.

Ro mga tahur hay nagsieinggitan,
Dyes-syite, ag baynte-kinse hasta ro lugrohan;
Ro mga kristo hay nagpueustaan,
Ag nagkaeasugot sa sieinyasan.

Pagsinggit it larga it mahugod nga yamador
Eagi-eagi nag-alerto ro sintensyador
Ginbuy-an ro manok it daywang sultador
Ag nagpueoekan ro daywang ganador.

Apang nagsinangag tapos it engkwentro,
Owa nagkaeasugot ro pilang mga kristo;
Bangud kuno hay disyaon ro pagkareyo,
Ro sintensyador hay nadangat sa peligro.

Ro nagpueostaan hay nagsinueoktan,
Apang ro ginbayad hay sieinggitan;
Nagsaeabtanan hasta nagtinueoepan,
Nag-aeakiran hasta nga nageinagsan.

Ro mga pulis hay nag-aeabutan,
Ag eagi-eagi hay nagdinaeakpan;
Ro ibang tahur hay nakadaeagan,
Apang ro iba, ginsueod sa kulungan.

Ro bueo-bueo hay malisod gid nga bisyo,
Ag ginabawae gid it atong gobyerno;
Bangud bukon abi it lisensyado,
Ngani magpae-at eon it sugae nga peligroso.

------------------------------------

PAHID

Sa banwa it Ibajay, sa baryo it Yawan,
May ginhiwat nga binaylehan;
Nagtaeambong ro mga kadaeagahan,
Ag nagbaeayle sanda it kamirunan.

Sa pagbaligya it basket nga panganay
May nagbakae nga grupo kuno it mahilway;
Apang ginpasakaan it grupong manugtangway,
Ngani ro mahilway sa pagbakae nagpahuway.

Sunod nga ginbaligya hay basket nga pangaywa,
May nagbakae man nga grupo nga manugbaesa;
Ag nagsaeaot sa gwapahon nga mga daeaga,
Ro mga nagbakae hay nagkalipay sa plasa.

Naghinyo ro grupo nga ilisan ro sonata,
Ag ginpatukar ro barok nga matsa cha-cha;
Ro grupo hay nagsaot it pahid ag nagkinaransa,
Ag nagkinasadya kaibahan ro partner nga daeaga.

Gintawag pa gid nanda sa mataas nga presyo
Agud makabulig gid kuno sanda it husto;
Ro alas tres nga oras eagi hay gin anunsyo,
Agud tapuson eon ro pagpangita it negosyo.

Ngani manami gid ro pagpabenipisyo,
It mga mahugod nga nagapanirbisyo:
Mabahoe nga bulig para nga mag-asenso,
Sa isaea nga maeayo ag pobre nga baryo.

ni Malayag

ni P.M. Conanan

Pagbinag-binag sa Panumdoman it Isaea ka Binukot


Pinili mo nga magpanaog sa syudad.
Einayasan mo ro ginharian nga ginhaead kimo it kadunaan.
Gintalikdan mo ro imo nga pagkaprinsesa.
Gaoy eon ro imong huna-huna ag gusto eon nimo nga mahilway.
Ginuba mo ro maimon nga kalinong.
Kalinong nga nangin kahulid nimo sa kada adlaw ag gabii.
Ginpili mo nga mataeupangdan ro kataason it eangit.
Dangawon ro kaeaparan it eugta. Ag taw-an
it hayga ro imong mga panikangon.

Hangaway ka nga eumutos sa syudad.
Idto sa mga aninong nagatabuk-tabok sa karsadahon
it mga nagabaeansuli nga kadudoeman, samtang nagaaeawayan
ro mga mueto sa entablado ag ginakunyag ro tungang gabii.
Sa syudad nga indi magpamati sa mga nagapangayo it tabang
samtang nagawinakae ag nagawaeas ro mga tawo sa nagapinueaw nga karsadahon...

Idto sa nagapanghuy-ab nga mga rebulto.

Nangin ginharian mo ro kuta
nga ginapueawan it mga budli nga tiyan.
Sa nagapangayat ag hagae nga sonata.
Nagapanampit ro makahieilong nga mga ieimnon.
Samtang nagatinamboe ro mga tukar nga makabueungoe.
Ag ginaeag-ok ro imo nga nagaeutaw-eutaw nga kaeag.
Nahidlaw nga nagaeinagatik ro maeamig-eamig nga mga baso.
Nagaeaway ro mga buesa sa kada saot it hubeas nga eawas.
Makahieilong ro mga nagaliraw nga kahayag it iwag
ag ikaw hay nahilong...

Hilong nga hilong.

Nahilong ka sa kabuganaan nga haead it ginharian nga kueang
sa manggad, manggad nga haead kimo it kadunaan.
Eumunip ka ag naeumos sa purilon nga syudad.
samtang ginapas-an mo sa panumdoman ro imo nga kahapon.

Ginhawanan mo ro daean agud balikdan ro eandong
it imong ginbugtawan nga ginharian. Agud samitan
euman ro kabuganaan nga haead kimo it kadunaan.

Apang tabu-tabuhon ag batsihon eon ro daean
paagto sa gintalikdan nimo nga ginharian...

ni P.M. Conanan
Manila

Mga Matag-od nga Sugilanon ni Lolo Peryong

MAESTRA

GINAKABIG nga mayad nga maestra si Anita. Owa eot-a hingan it eskuyla nga nag-agi kana nga owa imaw ginadayaw. Bagay nga ginapabugae nana. Sa makaron eamang nga paagi hay nasag-ulian ro anang paghimueat ag paghimatuon, nga owa man imaw nagapangayo it kabaylo.

Nagabahoe man ro anang tagipusuon kada makabati imaw it anang nangin eskuyla nga nangin madinaeag-on sa andang gintinguha nga kurso. Nga hambaeon pa nga mas mataas ag maeayo eon ro naangkon it anang mga eskuyla kaysa kana, ag sa kada magkieieita man sanda, hay nagaagom man gihapon imaw it pagdayaw halin kanda. Padayon imaw nga ginapadunggan ag ginapabugae. Nga kon owa sa anang mga ginturo hay owa man it naangkon ro anang mga eskuyla. Suno pa sa anang mga eskuyla, nga kon maghimo it listahan it mga mayad nga maestra sa andang banwa, siguro hay isaea imaw. Imaw eani ginpadunggan imaw sa andang banwa bilang isaea ka hueuwaran nga maestra.

Maskin bugana eon imaw sa pagpadungog, owa gihapon imaw ginsumuha sa pag-usoy it mga butang nga puydi nana nga magamit sa anang pagtinueor-an. Pirme eang gidlang nana nga ginahambae sa anang mga eskuyla, ’Hastabuhi kamo nga mangin eskuyla.’ Kon isipon hay matsa makabueo-bueo pamatian. Sin-o man abi ro gustong hasta nagakabuhi nga mangin eskuyla. Apang kaparehas nana, gusto man nana nga ro anang mga eskuyla hay indi mag-pae-at it pagdiskubre.

Indi gid-a imaw gusto nga maghalin kana ro anang mga eskuyla nga owa gid it naantiguhan kana. Ngani, nga obrahon gid nana tanan ro anang sarang mahimo hasta sa anang paeaabuton nga pagretiro.

Pirme ngani kana nga ginpangutana kon ano ro anang sikreto sa pagtinueor-an.

”Ginakabig ko abi nga matsa tunay ko nga unga ro akon nga mga eskuyla,” pirme nana nga ginasabat.

Indi baea nga owa it ginikanan nga gusto nga mapaeain ro andang mga unga, ro anang rason. Owa it ginikanan nga gustong owa gid it maangkon ro andang mga unga? Tanan hay nagatinguha it kamaeayran para sa andang mga unga. Ngani nga pirme man nana nabatian nga kunta hay maswerte ro anang unga. Bangud kon ro ana ngani nga eskuyla hay natur-an ag naagubayan nana it husto, kapin pa gid-a ro ana nga unga? Kamayad-mayad gid siguro kunta ro anang unga. Mas kapin gid nga maeayo ro maabutan.

Pero kanugon kuno. Dahil ro haeambaeong unga, maskin kan-o hay owa nana maagyan nga mitlangon.

________________________


KADA DOMINGO

GINAKAHIDLAWAN nana ro pag-abot it adlaw nga Domingo. Bukon it owa imaw it sueod sa eskuylahan. Bukon man tungod makasimba euman sanda sa anang nanay ag magkaon sa guwa.

Ginakahidlawan nana ro adlaw nga Domingo bangud nagaabot ro ana nga tatay. Ro anang tatay nga kada Domingo eamang nagauli sa anda. Kon amat pa eani hay mga daywa o tatlong dominggo. Maabo imaw nga mga bagay nga indi nana maeubtan. Ginpangutana eon man eani nana ron sa anang tatay, nga kon ham-at kon amat malang nagauli sa anda. Pero kat hato man gihapon ro isabat sa anang tatay. Indi puydi nga aywanan ro trabaho.

Nagsueod sa anang paminsaron nga basi matuod nga sa maeayo gid mat-a nagatrabaho ro ana nga tatay. Pero bukon baea, nga kon maeayo ro ginatrabahuhan, hay nagadaea it maabo nga mga eambong. Kapareho it anang kahampang, nga pirme kunong nadestino ro anang tatay sa maeayo. Ngani nagadaea it maabong mga eambong. Pero bukon it makaron ro ana nga tatay.

Pirme eani imaw nga naibot sa anang mga kahampang. Adlaw-adlaw abi nga naga-uli ro andang mga tatay. Kada hapon hay naga-untat eagi sanda it hampang kon mag-abot eon ro mga tatay it anang mga kahampang. Nagadueungan ro anang mga kahampang it dinaeagan, agud abi-abihon ro andang mga tatay. Maaywanan imaw nga isaeahanon samtang nagatinan-aw sa nagakinalipay nana nga mga kahampang.

Pero indi bale, naisip nana, bawion eang galing nana ro adlaw nga mangin kaibahan sanda it anang tatay, pag-abot it Domingo. Istoryahon nana nga kaeabanan hay very good imaw sa klase. Nga maabo ro anang nabuoe nga one hundred sa andang mga test. Nga gindayaw euman imaw it anang maestra.

Sigurado nga maila euman ro anang tatay. Kusion euman imaw sa anang purok-purok nga uyahon. Mangin magkaibahan euman sandang makaon sa guwa. Matan-aw it TV. Mahampang ag kon magaoy, hay dungan sanda nga maeubog, samtang ginamahaea nana ro butkon it anang tatay. Sugilanunan imaw. Mag-utok-utok dayon imaw it hinibayag kon makabueo-bueo, ag nagahingos-hingos man dayon kon masubo.

Malipayon gid-a imaw kon adlaw nga Dominggo. Sang gabii euman abi nana nga makupkupan ag makahulid sa pagtueog ro anang tatay.

Bangud pagkahin-aga, sigurado nga mabugtaw euman imaw nga owa eon sa anang euyo ro anang tatay.

______________________________


SUNOG

NAGBUGTAW si Andoy sa kalingaw ag kinagulo it anang mga kaeapitbaeay sa mapiot nga daeanon sa squatter. Owa eagi imaw nagbangon. Nagpamatyag anay imaw. Kat mapan-uhan nana nga sunog gali ro ginakalingawan hay eagi-eagi imaw nga nagbangon.

Nag-iswag-iswag imaw. Pinangadhap nana ro mga eambong sa karton nga nakabutang sa saeog. Maskin man eamang eambong, hay may mahaw-as imaw. Kon ham-at natyempuhan pa abi nga sa pangitan-an ro manghod ag ina ag isaeahanon eamang imaw.

Inadwing nana ro daan ag maisot nga tv. Gusto nana nga unahong haw-ason ro tv, mabahoe abi nga bulig karon kana. Adlaw ag gabii nana nga nangin kaibahan, sa anang pag-isaeahanon, sa tyempo it kasubo ag sa anang kamingaw sa kabuhi.

Nag-isdug-isdog euman imaw, nag-usoy it mga gamit nga puydi pa nana nga mahaw-as. Dueunganon dayon nana nga hakwaton. Kinahangean nanang masarangan. Suno sa mga sugid it mga nakaagi it sunog hay masarangan mo kuno nga hakwaton ro mga bagay nga indi mo anay dati nga mahakwat. Madueungan mo gid kuno it hakwat. Bangud sa gulpihan nga pagkinupag, hay indi mo hilmon ro kabug-at.

Nagsueod sa anang paminsaron, nga basi sa oras nga gumuwa imaw sa andang baeay, hay owa eon imaw it maabutan.

Padayon ro kinagulo, ag tugma nana nga maeapit lang ro sunog. Nagasueod eon sa andang baeay ro madamoe nga aso. Gainubo imaw. Sinamitan eon nana nga suminggit ag magpangayo it bulig, apang indi makaeapos ro anang singgit sa makapaeingidlis nga sieigwikan ag taeangison it mga tawo. Tanan man abi hay nagakinahangean it bulig. Kanya-kanyang haw-as it mga ginpundar nga mga gamit sa pagpangabuhi ag mga mahae sa kabuhi.

Ginpahaom nana ro anang kaugalingon, kinahangean nga haw-ason nana ro mga importante nandang gamit, kapin gid ro anang kaugalingon.

Apang ulihi eon napan-uhan nana, bangud biktima gali it polio ro anang daywa ka siki.

___________________________________


PAGPABUTYAG

HANGIT imaw sa anang tatay. Pero bukon eon gid man nga nahangit it mayad. Kon katon pa hay maeain eang ro anang buot dahil eaom nana hay owa gid ginataw-i it hayga ro anang pagka pamatan-on. Di baea kunta hay taw-an it hayga it anang tatay ro makara nga pangidaron sa anang kabuhi? Pero bukon, bangud samtang sa tyempo nga ginaagom it ana nga mga katubo ro pagka pamatan-on, imaw mat-ana hay kaibahan it ana nga ama sa pagpanagat.

Ginaako nana, maabu man imaw nga naantiguhan sa pagpanagat halin sa ana nga tatay. Sa pagbugsay it baruto. Kapin gid sa pagpanaksay ag pagpamunit it isda. Magpangutana ka eang eani nahanungod sa pagpangisda, kabisado nana ro isabat. Pero bukot-a kunta ron ro ana nga gusto nga maagihan sa anang pamatan-on nga pangidaron. Ngani nga indi gid nana matago nga maibot sa anang mga katubo-tubo. Kon amat hay matsa gusto eon nana nga magmatarong ag supaeon ro ana nga tatay. Indi nana mahangpan nga kon ham-at ginagaid imaw sa pagpangita it isda? Bukon abi it hangae ro magbugsay. Ginakiboe eon eani ro anang mga paead. Bukon it hangae ro kabuhi sa tunga it eawod. Hambae ngani nanda nga pirme eang nga nagaatubang sa kataeagman.

”Pag-abot it adlaw, maeubtan gid nimo nga kon ham-at ginaobra ko ra kimo,” pirmeng ginahambae it anang tatay.

Para kana, hay ginakabig nana nga buko’t angay ag bagay. Isaea ka paggaid kana nga kunta hay gina enjoy nana ro anang pagka pamatan-on.

”Masakit ro ing butkon ay?” kisya nga pangutana it anang ama samtang sa eawod sanda. Nagapaagahon eon kato apang owa pa nagasubat ro adlaw.

Huo,” sabat nana, gin-unat-unat ro mga butkon ag ginhueag-hueag ro mga tudlo.

Matuod, kaina pa gid nagabinhod ro anang mga butkon. Kaina pa eani kunta nana gusto nga mag-uli, apang indi magsugot ro anang tatay.

”Basta pirme eang gidlang nimo nga isipon, nga ro pagbugsay hay dapat nga sa tamang direksyon,” hambae it ana nga tatay, nga matsa owa hingan it hakat sa anang ginabatyag.

“Pero, makapueuypoy gid-a, ‘Tay.”

”’Tuod gid man,” hambae it anang tatay. ”Ag makaron man ro matabo kimo hasta ka magkagueang, kon owa it direksyon ro imong kabuhi.”

Nagtueok imaw sa anang tatay.

”Indi ko gusto nga matuead ka sa ibang mga miron nga matsa owa it paagtunan ro andang kabuhi.”

Padayon imaw nga nagapinamati.

”Maw eani nga gusto ko nga ipabatyag kimo kon mauno ro kalisod sa eawod, agud maghimueat ka.”

Naglingu-lingo imaw.

“Indi ko gusto nga magtuead ka kakon, Jerome. Gusto nakon hay may madangatan ka. Hinugay gid it ayaw.”

Nagtangu-tango imaw.

Sa palibot, hay amat-amat eon nga nagaeapnaag ro kahayag it adlaw.

________________________________


PAGBALIK

NAGBUGTAW imaw kat nabatian nana nga may kasugilanon ro ana nga nanay sa sala. Limog it eaki. Pero tugma nana, nga bukon it anang tatay, bangud hasta kara, owa pa nana makita ro ana nga tatay. Owa it ginahambae ro ana nga nanay kon siin o may tatay gid baea imaw.

Gin-isip man nana kon sin-o ro bisita it ana nga nanay kung Domingo ngato, pero owa man amaw it matandaan nga hinambae nga may paeaabuton sandang bisita.

Pero natugma nana nga bukon it andang kaeapit-baeay o taga anda ro bisita it anang nanay. Suno sa sugilanon nga nabatian nana, matsa mabuhay eon man nga owa nagkieitaan ro daywa. Indi maubsan it pangutana ag matarong ro kada isaea.

Nag-unat-unat anay imaw bago nagbangon. Nagpungko sa katre nga ginkuso-kuso ro mga mata. Ag matsa namueaw-mueawan nga gumuwa sa kuwarto.

“Ay, Kian, bugtaw ka eon gali?” hambae it anang ina.

Nagpasabak imaw sa anang ina. Napan-uhan nana, nga nagatinueok kana ro bisita it ana nga nanay. Haeos bukon eon gid man it maeayo ro pangidaron it bisita nanda sa anang ina. Bukon gid man eani it taga anda o kaeapit-baeay ro eaki ngato. Bangud maskin kan-o, owa pa nana makit-i o naitsurahan man eamang.

Napan-uhan nana, nagahiyum-hiyom ro panan-awan it bisita samtang nagatinueok kana. Puno it kalipay. It kahidlaw. Matsa gusto pa ngani imaw nga hakson, kuekueon ag it haru-haruan.

“Imaw baea?” nabatian nanang hinambae it bisita. Tumindog ag matsa hakson ag kuekueon imaw. Samtang nagadinutdot imaw sa dughan it anang ina, nga owa man nahadluki.

Nagtangu-tango ro anang ina, samtang ginasudlay-sudlay ro ana nga buhok.

“Mabahoe gid-a ro akon nga inubrang saea kinyo.” Nabatian nana nga matsa gapaeangurog ro limog it bisita.

“Bahoe eot-a gali imaw,” sugpon pa it bisita, ag nabatyagan nana ro pagham-eos it alima it bisita sa ana nga buhok, ag sa ana nga uyahon. “Ag kaitsura ko gid-a...”

Tinangda nana ag tinueok it mayad ro bisita.


ni P. M. Conanan
Pandacan, Manila

HAE-O AG EUSONG (2) ni Shur C. Mangilaya

PAGEAONG

Mahipos mo nga ginhatod
ro imong ungang kamanghuran sa binit it karsada.
Owa ka nagakalimog samtang ginabitbit
mo ro anang mga daeaehon.
Ro imong baeatyagon hay indi mo mahangpan.
nga matsa hawiran nimo imaw
nga kunta hay indi lang anay magpanaw.
Haeos sa paeanawon eon abi tanan
ro imo nga mga inunga.
Imaw lang ro nabilin kandang magmaeanghod
nga kaibahan mo sa pagpangabuhi.
Ugaling owa ka gid it mahimo sa anang kagustuhan
nga mag-adbenturar sa iba nga lugar
Indi mo mabalibaran ro anang pageaong kimo
nga kan-o pa nana kimo ginahinyo
Agud ana man nga usuyon ro anang kaugalingon
nga kadaeag-an ag mapatigayon man
ro anang mga ginahandum sa kabuhi.

Indi ka haeos makatueok it mayad
sa imong pinalangga nga kamanghuran
Nakabatyag ka it kaeuya ag kasubo,
samtang nagasaka imaw sa saeakyan.
Ginatago mo eang kana ro imong eusot
nga mga mata ag maeangsi nga uyahon.
“Mapanaw eon ako ,’Nay,” ro anang eaong kimo.
“Sige,’ To, mayad eang nga pagpanaw.”
Mahinay mo nga ginsabat ag sinugpon...
“Maghaeong kaeang pirme,
ag imo man ako nga dumdumon!”

Ag samtang nagasakay ro imong kamanghuran

sa saeakyan hay nagtalikod ka eagi.
Bangud sa pagtinueo it imo nga euha,
ag pilit nimo kana nga ginatago.
Agud indi nana makit-an ag masayuran,
nga ikaw hay nagahibi ag nagakasubo!

---------------------------------------------------

PAGDANGOP

Ginadawat naton ro atong mga alima
sa atong isigkatawo.
Ginapaabot naton ro atong mainit-init
kanda nga pag-abi-abi.
Ginataw-an naton sanda
it igtaeupangod ag pagtatap.
Ginatinguha naton nga makatao kanda
it mayad nga kabubut-on.
Ginabuligan naton sanda suno
sa atong hantop sa baeatyagon.
Ginadipara naton sanda
agud indi sanda magtaeang.
Ginapabutyag naton kanda
ro atong mabinueawanon nga tagipusuon.
Ginahaead naton ro atong pangamuyo
para eamang sa andang kamaeayran.
Ginapalangga naton sanda
para eamang makabatyag man
it kalipay sa andang pagpangabuhi.

Apang may kabaylo baea
ro atong pagtao kanda it mayad nga buot?
Ham-at indi nanda maeubtan
ro atong buot nga hambaeon.
Owa gid hingan sanda kabatyag
it atong ginahimo para kanda nga kamaeayran.
Owa man kita nagapangayo it kabaylo
sa paghimo kanda it kamaeayran.
Bukon man it maeain ro atong ginatuyo.
Ham-at ginapakaeain pa nanda

ro atong pagtao kanda it mayad nga buot?

A, owa gid it mayad nga tawong manugbulig,
sa isigkatawong maimon ag maibuton.

--------------------------------------

PAGBANHAW

Ginbuoe it daywa ka magmaeanghod
nga unga ro nalipong nga isiw.
Gintakeuban nanda it bagoe
ag gintugtog it bato sa ibabaw.
“Buhi man, buhi man,” pangamuyo it manghod.
“Banhaw, anay banhaw,” hambae it magueang.

Maangan-angan hay nag-inisak
ro isiw sa sueod it bagoe.
Nagtueokan ro daywa ka magmaeanghod.
Eagi-eagi nga ginbuksan nanda ro bagoe.
Ag sa pagkapan-o it kahayag it isiw
hay nagkinupag nga nagdinaeagan paeagiw.

Nagsieinggitan ag nagtinumbo sa kalipay
ro daywa ka magmaeanghod.
Bangud sanda hay nakatabang
ag nakapatigayon it kaeuwasan,
sa isaea ka tinuga nga nagakabuhi.

----------------------------------------------------

PAGTAEAEAAS

Maeuya nga nagaeupad-eupad
nga matsamay gina-usoy ro banug
sa ibabaw it kagueangan it Bolabog
Haeos sangbuean eon ako nga nagabantay
it boarding house,it akong amo sa kilid
it isaea ka libuo nga ginaeungay it kagueangan.

Ag haeos nagaieitom eon sa kadamueon
it mga nagakaealhit nga mga basura.

Kada hapon hay nagaagto ako
sa ginaistaran it akon nga amigong Ati.
May ana nga payag sa may pamusdan
it kagueangan ag libuo.
Maeapit manlang sa akong ginaistaran
sa may kilid man it libuo.
Kon amat hay naabutan ko imaw
nga mahipos nga nagapamunit sa libuo.
Nagaduea ro anang kamingaw
kon magpamasyar ako sa ana nga lugar.
Manami ag maeawig ro amon
nga pagsugilanon sa kada isaea.
Kon amat hay mapan-uhan namon
nga nagapahilangop eon gali ro gabii.
Suno kana hay mabuhay eon man imaw
nga nagatiner sa isla it Boracay.
Halin pa kuno it anang pagkaunga
hay kaibahan eon nana ro anang
mga ginikanan ag mga igmanghod
nga naga pangabuhi sa natungdan nga isla.

Halin kuno it mag-umpisa nga magpatindog
it mga daeagko nga mga resort ag hotel,
sa tunga it kagueangan ro mga dumueuong
hay amat-amat nga nagkaeaduea
ro mga linahi nanda nga mga Ati.
Bangud sa pagpaeayas kanda sa ginaistaran
it mga dumueuong nga manugpigos,
nga nagaako sa andang eugta sa isla.

Kapareho man it isaeahanon nga banug
nga mahipos nga nagaeupad-eupad.
Ro akong amigo hay ilo eon man
sa mga ginikanan ag mga igmanghod.
Kon amat hay mapan-uhan ko imaw
nga mahipos ag madaeom ro paminsaron.
Indi ko matungkad ro anang pagkatawo

nga matsa nagahueat it manami nga tyempo
nga makabaeos sa mga tawong dumueuong
nga nag-agaw it andang mga kaeugtaan.

Ro pagtaeaeaas it tumandok nga mga Ati
sa isla it Boracay, hay kamana man it banug.
Bangud sa pag-agaw it mga dumueuong nga owa
it patugsiling ag kaeuoy kandang mga tunay
nga nagapanag-iya it natungdan nga isla.
Ag ginapigos nga makapangabuhi it mahilway
ag malinong sa andang kaugalingon nga eugta.

-----------------------------------------------------

PAGEAOM SA HIN-AGA

Gabii...
Nagapatimaan ro madamoe nga gae-om
Sa pagbunok it nagapanong nga uean.
Nagakiay-kiay ro mga paeay
Nga padayon nga ginahuyong-huyong
It nagasalidang mahagan-hagan nga hangin.
Samtang ginahilam-usan it maeamig nga tun-og.

Agahon...
Ginaabi-abi ro manami nga kahayag,
Halin sa nagasipeak nga silak.
Nagahaead it mabahoe nga pageaom,
Ro matimgas nga mga uyas sa kaeanasan.
Nagahaead it bugana nga grasya,
Para sa paeaabuton nga hin-aga.

-----------------------------------------

PAGTATAP IT GINIKANAN

Nadumduman ko pa nga ginahanot
ako ni Nanay sa batiis kon masayuran

nana nga halin ako sa maeayo nga warangan.
Ginabunaean ako sa buli ni Tatay
kon masayuran nga nagpaligos ako sa suba
nga mga unga man ro akong kaibahan.
Ginasinggitan ako ni Nanay ag ginakusi sa kilid
kon makit-an nana nga nagasukoe ako
it einagsan sa tunga it karsada.
Ginaeapdusan ako sa hita it bitlag ni Tatay
kon makit-an nana nga idto ako sa tuyong-tuyong
it hansoe nga nagabuoe it euto nga bunga.
Ginaeampusan ako sa alima ni Nanay
kon masayuran nana nga nagapangbuoe ako
it bukon it amon nga mga gamit.

Ginatangis nakon ro mga naagom nga kasakitan
nga ginhimo kato kakon it akong mga ginikanan.
Indi ako kato katakod sa andang mga pangisog
ag pagwinakae kakon maskin sa atubang it mga tawo.
Kon amat hay nagasueod sa akong paino-ino
nga magsunggod ag mageayas sa among baeay.
Nagadumot ako kato sa andang mga gin-obra kakon
ag ginaisip nga kon paalin kanda nga makabaeos.

Apang kat ako hay nangin isaea eon nga ginikanan,
hay nabatyagan ko eon ro andang baeatyagon
ag nataeupangdan ro buot nanda nga hambaeon.
Nasayuran ko eon nga ro anda gali nga pagpangisog,
hay isaea kakon nga pagtatap ag pagpalangga.
Ag owa sanda it ginatuyo nga maeain kakon,
kundi para eang gid tanan sa akong kameayran

ni Shur C. Mangilaya
Bagacay, Ibajay, Aklan