HANDUMANAN ni Malayag

MULIANON

Ro karsada hay tubion,
Ro eay-on hay kadamueon,
Kaeanasan hay baeason,
Ag ro suba hay eapukon.

Ro eugta hay kahigkuon,
Ro tubi hay kaeang-ugon,
Basura hay kaeangtuhon,
Ro hangin hay kabahuon.

Ro bukid nga kataason,
Gakatup-ay kon ueanon;
Ro eawod nga kalinungon,
Nagawaeas kon linugon.

Ro tinguean hay initon,
Tagsieilak hay eamigon;
Mga bagay nga malig-on,
Gakawasak kon bagyuhon.

Owa’t pobre, manggaranon,
Sa dimalas kon iguon,
Haeos tanan, gakanugon,
Sa manggad nga gintinipon.

Kalibutan, magueng eon,
Hambae nanda hay ubanon,
Maw man gali, malipaton,
Dungoe eon ag mulianon.

__________________________

RO MAESTRA AG MAESTRO

Ro titser nga propesyon hay malisod kon atong isipon,
Gainagwanta it pagturo para gid eang matigayon;
Nga matur-an ro mga eskuyla agud nga makaangkon,
It pageubot ag kaaeam para sa andang paeaabuton.

Lunes hasta it Byernes nga adlaw,
Pirme nga aga-aga pa gid lang nagabugtaw,
Agud magpahaom sa pamilya it pamahaw;
Haeos indi eon eani kapanghimos it baeay bago magpanaw.

Rong eskuylahan para sa titser hay baeay nga pangaywa,
May kasubo ag kalipay sa pagtinueor-an sa mga eskuyla;
Maskin may sakit nga ginabatyag nagahiyum-hiyom gid lat-a,
Para eamang sa mga eskuyla nga mangin manami ro hin-aga.

Malipayon man ro titser kon kaantiguhan eon ro mga eskuyla,
Kapin kon maabtik eon nga magsueat ag magbasa;
Padayon gihapon nga gaturo para sa kamaeayran it eskuyla,
Hasta madugangan gid ro kaaeam pati eon sa pagsuma.

Ro mga eskuyla nga ro ueo hay matig-a,
Pursigihon gid nga makabasa it nakasueat sa pisara;
Kon indi gihapon kaeubot sa anang ginabasa,
Ubrahon gid nga mat anwang ro isueat nga mga letra.

Ayawan eon eani sa karsada it balik-balik nga gabaktas,
Kon amat pa sa eskuyla hay gawakae nga gaugtas;
Indi man puydi ro eskuyla nga habuyon it tsinelas,
Bangud bawae eon makaron ro titser nga mapintas.

Kon amat ro titser magtao it test hay nangawa,
Dahil gakupag-kupag eon dayon ro anang mga eskuyla;
Gapinalibat it mata para eang makakopya,
Ro mabuot nga titser sa guwa lang magpaliwa-liwa.

Ngani ro ana it titser nga trabaho,
Hay malisod gid pero respetado;
Maskin indi eon gid man mag-asenso,
Makabulig eang sa isigkatawo.

Makabaton man kunta it mabahoe nga sweldo,
Tama eang man sa pamilya nga konsumo;
Abu man abi ro ginabawas it gobyerno,
Para kuno sa benipisyo kon magretiro.

Nagahimatuon gid nga tur-an it husto,
Ro mga eskuyla agud nga mangin edukado,
Ngani ro kahugod it titser hay dumdumon man ninyo,
Sa pagtinueor-an bilang isaea ka hero.

________________________

SA AMONG BARANGAY

Sa among Barangay, puno it kalipay,
Ro mga tawo, pirme nga matawhay,
Mapinasensyahon, owa gainaway,
Maskin pangabuhi, nagahabay-habay.

Bisan guba-guba, mga panimaeay,
Maabi-abihon ro mga tagbaeay;
Nagabueoligan ro kaeapitbaeay,
Kon may mga grasya nagabaylohanay.

Mahugod, mabuot ro amon nga tatay,
Mapinalanggaon ro amon nga nanay,
Sa pagpangabuhi, owa it pahuway,
Sa mga inunga nga nagaagubay.

Ro mga sinangag, owa nagabuhay,
Bangud nagaunong, mga manughusay;
Pananglit umabot ro mga kabudlay,
Maskin paalin eang nagakapay-kapay.

Adlaw ag gabii, tuod nga mahilway,
Kon ikaw magwarang, owa’t nagatubay,
Indi eang magsinggit, mangayat inaway,
Basi ro ing siki, parehong umuntay.

Kon imong usuyon ro among Barangay,
Mangutana ka eang sa banwa’t Ibajay;
Kon imong makita hay maghinay-hinay,
Agud kangayon ta sa amon nga baeay.

_______________________________

IBAYHANON

Bugae nakon nga ako hay Ibayhanon;
Tawong malipayon ag mabinuligon,
Maabi-abihon ag makiangayon,
Mahugod, mabuot ag mabinaeak-on.

Mga tawo sa baryo ag mga sityo,
Maeupot, manami ro pagsinaeayo;
Mga kaeapitbaeay hay may respeto,
Ag mapasensyahon sa isigkatawo.

May paghiliugyon ag paghiliusa,
Nagabueoligan ro kada isaea;
Sa mga kalisod nga ginaagwanta,
Pirmeng masaligan gaamot it grasya.

Mga ginikanan mapinalanggaon,
Ro mga inunga hay masinueondon;
Bukon it maeain mga bueuhaton,
Bisan pa ginagaid sa kapobrehon.

Ro mga gadumaea sa munisipyo,
Hay mga sinsero sa pagpanerbisyo;
Sige ro paghimo it mga proyekto,
Para sa kauswagan ag sa progreso.

Panaad ag debusyon sa Sto.Niño,
Naga Ati-ati kada mag Enero;
Gahaead it sagrado ag milagroso,

Patik, buling, sadsad, inasae ag karo.

Kanyugan, kasagingan ag kaeanasan,
Sapa, katunggan, suba ag kaeaeawran;
Kabukiran, bakueod ag kagueangan,
Bugana nga manggad nga pangabuhian.

Dungog ko nga akong ginapakilaea,
Sa tanan nga banwa ag mga probinsya;
Sa bilog nga nasyon ag kalibutan pa,
Pangaeang Ibajay palangga kong banwa.

_______________________

KUNTA, TAW-AN MAN NIMO AKO IT HAYGA
Indi lat-a nakon kimo pagpiliton
Nga idutdot ro akong kaugalingon;
Nga imo man kunta nga higugmaon,
Bangud owa man hingan ako it pageaom.

Indi gid kunta ako magpae-at
Kon ano gid baea ro imo nga isabat;
Apang ayawan eon ako it hinueat
Ag owa ka man abi hingan it hakat.

Ham-at owa ka gid kakon it pagsalig
Puyde man nimo ako pangayuan it bulig;
Ag ro tanan nga kalisod hay kakon isandig,
Agud ro atong pangabuhi hay magaeawig.

Kunta, taw-an man nimo ako it hayga
Nga maipabutyag ro akon nga paghigugma;
Para gid eamang kunta katon nga daywa,
Nga mangin maayad-ayad ro atong hin-aga.

Ikaw gid-a kunta ro akong palanggaon
Nga angay ag bagay kon imong batunon;
Eubton mo eang galing ro akong sitwasyon,
Agud ro atong pangabuhi, mangin matayuyon.

HANDUMANAN ni MALAYAG

Samantha Kate H. Pelayo

RO KABUHI

Sa atong ginahueagan nga kalibutan,
Maabong problema ag kasakit rong ginaagyan;
Ro mga tawo nga manggaran,
Owa’t pagtaeupangod sa kapobrehan.

Ro kabuhi hay bueawan,
Dapat eang nga haeungan;
Tanan ro kaeuya ag kabaskugan,
Halin sa Ginuo natong handumanan.

Gintuga Nana rong katawhan,
Suno sa Anang kagustuhan;
Agud Imaw hay may kaibahan,

Sa pagpatigayon it kamatuoran.

- SAMANTHA KATE H. PELAYO
Melchor Memorial School Inc.
Laguinbanwa, Ibajay, Aklan

Joeperci Masangkay

ISTUDYANTE

Nagabugtaw it agahon pa
Indi eon kahimos it eugban nana
Naga kupag, nagadali, sa pag ubra
It mga butang, indi eon maistorya.

Dali-gali sa paghimos para maligos
Gin-ilis it dali-dali ro uniform nga nahimos
Indi eon maayos ro kinan-an nga natapos
Basta’t nagpanaw it dali-dali ag mahipos.

Gin sita it gwardya pag-abot sa eskwelahan
Owa nana madaea ro ID nga naaywanan
Sa sobrang kupag ana nga nalipatan
Naghinyo kay Manong Guard para imaw masugtan

Sa kaeuoy it Diyos imaw hay nakasueod
Sa eskwelahan nga ginkupagan para eang makasueod
Report gali nana, owa imaw kasayod
Sa sobrang kinupag, wakae it maestra owa nana matakod

-JOEPERCI MASANGKAY
Ibajay Academy Inc.
Ibajay, Aklan

JS M. Mangilaya

BAT-AWAN

Isaea ka gabii, nagpanueo ako it eamang nga bat-awan,
Nag-adto ako sa kakahuyan ag pati man sa kasagingan,
Pero owa gid ako it nakita maskin sambilog eang;

Dahil baea ra ro iba, hay owa it untat sa pag-inusoy it eamang?

May nabatian ako sa radyo,
May tatlo kuno ka tawo,
Isaeang gabii sa kamaisan nag-agto,
Nagpanueo it bat-awan nga pang engkwentro.

May nagabantay gali idto,
Eaom it bantay gapanakaw ro tatlo,
Ginsinggitan sanda it tudo-tudo,
Eaom it tatlo eon hay mueto.

Ngani nagkinupag sanda it paeayo,
Nagdinaeagan ag nagkaeadusmo;
Pag-abot sa andang baeay may nagadueugo,
May mga nina gali nga daeagko.

May mga istorya pa akong nabatian,
Nahanungod sa pagpaaway it eamang;
Nagpueostaan kuno si Pedro ag si Juan,
Pero napirde ro ay Pedro nga bat-awan.

Nahangit ag inayat it away si Juan,
Eagi-eagi sanda nagtinueoepan;
Ro masubo si Juan gin-akiran,
It nag-aeapinan nga mag-igkampuran.

Si Juan nag-uli nga nagainuwang,
Nagdaog man kunta ro ana nga eamang,
Pero makaeueuoy sa patag it tinuepan,
Dahil imaw hay gin-aeanitan.

Ngani ako hay nag-untat lang,
Sa pag-inusoy it mga eamang;
Dahil ro akong leksyon sa eskuylahan,
Indi eon nakon haeos matun-an.

- JS M. MANGILAYA
Unat-Bagacay, Elementary School
Ibajay, Aklan

Jenina P. Dalisay

PANGAMUYO

Ro akong pangamuyo
Sa atong Ginuo,
Ro akong ginikanan
Mageawig sa kalibutan.

Mga igmanghod nakon
Hay mangin malipayon,
Mga kaeapitbaeay nakon
Mangin mainuswagon.

Sa akong pangamuyo
Kabay pa nga pamatian,
Makaeueuoy nga tawo
Hay Anang buligan.

Mga kapobrehan
Kabay pang magmanggaran,
Ag mangin mabugana
Ro tanan nga tinuga.

- JENINA P. DALISAY
Melchor Memorial School Inc.
Laguinbanwa, Ibajay, Aklan

Rose Ann Escultura

RO LIBRO

Kon bukaron mo ro libro,
Maabong mapueot nga leksyon para kimo;
Ngani mali-eon magtuon it husto,
Agud magbahoe nga bukon it matig-a ro ueo.

Ro libro sa atong kabuhi hay kinahangean,
Bangud halin it unga hay saeandigan;
Mga napueot nga leksyong nagtaliwan,
Hasta kita maggueang hay masaligan.

Ngani ro libro dapat gid nga hipigan,
Agud sa ulihi hay mapadipuslan;
Bangud sa libro nga pagtinueon-an,
Hatod katong hin-aga hay kamaeayran.

- ROSE ANN ESCULTURA
Melchor Memorial School Inc.
Laguinbanwa, Ibajay, Aklan

Anacel B. Cabales

PAGPAHANUMDOM

Kasayod ka baea nga ikaw hay espesyal nga tinuga?
May manami nga handum ag plano ro imong manunuga;
Kabuhing mainuswagon sa harang kalibutan,
Kabuhing owa it katapusan idto sa kaeangitan.

Indi pagkahadlukan, kamatayon mag-abot man,
Dahil hara hay kamatuoran nga rong kabuhi hay may katapusan;
Bisan ro eubid may tyempo gid nga magtapuk,
Imaw man ro kabuhi, mabugto kaparehas it higot.

Nakapahaom ka baea sa imong maabutan,
Sa atong pagpamanawon sa hara nga kalibutan?
Dapat gid pangutan-on ag atong pamaeandungan,
Ro kabuhi mo baea, may direksyon ag kahueogan?

Kon ikaw hay nadusmo, indi ka baea magbangon?
Kon malisod ro daean, madueaan ka baea it pageaom?
Kon maabu kita it problema, indi mo baea pagsulbaron?
Dapat mo masayran nga sa punta, may daean nga tayuyon.

Ngani tinguhai gid nga magpadayon sa imong pagpanakayon,
Sa imong Manunuga ikaw magabalik, pag-abot sa kagab-ihon.

__________________________________


MAKAGAGAHOM NGA DIYOS

Daeayawon ka o, Diyos nga gamhanan,
Sa Imong kamayad sa harang kalibutan;
Pagpalangga Nimo amon gid napamatud-an,
Grasya ag kamayad gintao Mo sa amon tanan..

Sa among problema owa Ka nagkueang ag nagapabaya,

Ginasabat Mo pangamuyo it imong mga unga;
Saeamat sa kabaeaka ag Imong pagpalangga,
Matutom ka nga Diyos haron ro among nakita.

Sa Imong mga hambae kami nagasalig,
Ag sa promisa Nimo kami nagasandig;
Nga indi Nimo kami aywanan o pabay-an man,
Tungod nga una Ka sa oras nga tanan.

Ngani pagadayawon Ka
Pangaean Mo igatib-ong namon Ama;
Sa oras nga tanan pagasimbahon Ka,
Ikaw eamang ag owa it iba.

- ANACEL B. CABALES
Bagacay, Ibajay, Aklan

Jefferson S. Valentin

EAMANG

Ano gid baea ro eamang?
Abu sanda it mga tawag;
May bat-awan, tiniki ag tungkuan,
May tawag pa sanda nga dalitan.

Tanan ron hay inyong masumaeang,
Kung tag-ueoso eon it mga eamang;
Ro iba eon dayon hay nalilibang,
Sa pagpaaway eang it eamang.

Ginasuroy rong kagab-ihon,
Para eang eamang hay usuyon;
Ag gaubra gid it masadya nga sueodlan,
Agud sa pagpili ag haom eon sa aeawayan.

Sa pag-uso it eamang,
Eaom ko mga unga eang,
Ro gahampang kon tag daeamang,

Pati eot-a gali ro mga magueang.

Nangawa gid ang sa akong nakit-an,
Kunakon may disgrasya sa parkingan;
Abu gatinumpok nga mga kaeaeakinhan,
Paaway gali it eamang rong kadahilanan.

Pag-uli ko sa amon nga baryo,
Nasubeang ko ro grupo it mga sulterito,
Nga gapauli sanda nga selensyo,
Sa paaway it eamang gali nadehado.

Ako man hay naingganyo,
Sumunod ag nakiusyuso;
Sa adlaw nga Dominggo,
Nagtrato nga maingkwentro.

Oras eon it ieingkwentruhan,
Ginbutang sa kugong nga aeawayan;
Nagpueostaan ag ngaaeangkitan,
Dumaog ro eamang nga dalitan.

May gatumbo, singgit ag kantyawan,
Sa pagdaog it among eamang nga dalitan;
Ro kalipay gali hay indi mabayluhan,
It aber nanong manggad sa kalibutan.

Maw gali ro iba hay nalilibang,
Sa ginahambae nga paaaway it eamang;
Pati eon eani ako hay natapnan,
Harun gali rong kabangdanan.

Pero nakaisip ako it peligro,
Kung maluluong kara ro mga tawo;
Dahil gapueustaan eot-a it linibo,
Bukon eon it libangan kundi isaea eon ka bisyo.

Pati mga estudyante ko,
Kon amat owa eon gasueod sa klase ko;
Ay gasakit kuno ro andang ueo,

Paaway gali it eamang ro andang opisyo.

Ngani naisip ko,
Pag indi kita kaantigo;
Magdaea it pareho karang uso,
Madangatan ta hay delikado.

Ag dahil sa aton nga pag-abuso,
Hay basi di eon magpadayon ag mapundo;
Ro pagkalipay it ibang tawo,
Sa paaway it eamang nga uso.

___________________________


AKO, ISAEA EON KA MAESTRO

Hayra nga ginasugid ko kinyo,
Sa binaeaybay ginpaagi ko,
Hay mga natabo sa kabuhi ko,
Tag ako hay gausoy pa it trabaho.

Eaom ko hay makaasawa eon ako,
Sa oras nga owa pa ako it trabaho;
Tinamaan gid abi ako ni kupido,
Sa isaea kabaying na inlove gid ako.

Sa pagtaliwan it madali eang nga tyempo,
Rong tanan hay madasig nga nagbag-o;
Ang tatay hay namatay sa buean it Pebrero,
Dungan sa pagkaduea it baying ginamahae ko.

Kung isipon ko ro mga natabo,
Matsa ginpasilutan gid ako;
Ro akong kabuhi hay naggulo,
Swerte eang nga maabu nga mga tawo,

Nga nagtao kakon it payo.

Umabot ro adlaw maeapit lang ro Ati-Atihan sa Kalibo,
Nagplano ro mga maestra sa Ibajay East nga distrito;
Ag maskin owa pa ako sa serbisyo,
Hay ginpaentra nanda ako,
Sa pagsadsad panaad idto sa Kalibo.

Pagkatapos it umpisa kato ,
Ro akong panan-awon sa kabuhi hay nagbag-o;
Dahil may mga tawo nga nagtao,
Ag nagpakita it positibo,
Sa akong ginaisip nga negatibo.

Ngani gindali-dali kong gin-asikaso,
Ro mga papel para makatrabaho;
Agud sa lugar it Bugtongbato,
Hay idto ako maserbisyo,
Bilang isaea ka maestro.

Sa tatlong dag-on nga pagtinuro ko,
Ang papeles sang pagkamaestro,
Hay gin apruban nga pirmanente eon ako,
Ag nagabaton eon it mabahoe nga sweldo.

Ngani mabahoe gid ro pagpasaeamat ko,
Sa mga nagbueolig kakon nga mga tawo;
Ag eabi gid sa atong mahae nga Ginuo,
Dahil rong tanan nga nag-aeagi sa kabuhi ko,
Hay mga pagsubok gali nga Anang ginatao.

- JEFFERSON S. VALENTIN
Bugtongbato Elementery School
Bugtongbato, Ibajay, Aklan

Kenneth Mae D. Custodio

KUNAKON

Ginakuebaan gid akon,
Ginapanghueasan ang dahi ag ilukon.

Indi gid ang makatueog,
Sobra ro akong kurog.

Bisan ano pa ro ang ubrahon,
May nakita gid-lat akon.

Sa amon nga bintana,
Kon magpangilat may gasilang gid-a;
Hanginon ngani, gahabay-habay pa,
Ay abaw! paalin lat akon kara.

Bisan magpalimueon pa ako it haboe,
Hay indi gihapon mabuoe.

Indi eot-ang mahimuyong,
Ngani gintawag ko si Tatay dayon.

Ginturo ko rong gakapay-kapay,
Sa may bintana namong lihay;
Nangawa ako it gulpi dahil naghinibayag si Tatay.

“Ano ing ginahadlukan una karon?”
Ro anang pangutana kakon;
Ay! kunakon kon ano eon,
Anino malang gali it nakahanger nga eambong.

- KENNETH MAE D. CUSTODIO
Bugtongbato Elementary School
Bugtongbato, Ibajay, Aklan

Isidro Retiro Jr.

O MALINAO

O Malinao, banwa ko, palangga ko
Akong kalipayan, masadya, matahum
Kon maghuyop ro hangin sa hapon.

O Malinao, banwa mo, palangga mo
Di mo paglipatan, matawhay, malinong,
Maghuni ro pispis sa taeon.

O Malinao, banwa naton, palanggaon
Atong pauswagon, magtuo kita sa Dios naton
Inspirasyon sa atong mga handum.

Malinao ro akong gintawuhan
Eugta it akong ginikanan
Eugtang sarang naton ipabugae
Bisan siin kita hiwarang.

O Malinao, banwa ko, palangga ko
Akong katawhayan, malinong, madaeom
Sa atong tagipusoon.

_________________


TAIWAN

(Babayeng Malinaonon)

Ginbaligya ro anwang agud makapanaw
Maadto sa Taiwan ag magpangamuhan
Ro unga kay nanay gin-aywan
Owa't iba imaw nga masaligan.

Ro anang pagpanaw sa Taiwan
Makabulig sa ginikanan
Sa ana nga onga'ng kinahangean
Para sa anang kamaeayran
Magatiis anang baeatyagon

Agud sanda makakaon.

Bitbit ro maleta nagahilibion
Kalisod kon anang isipon
Sa sueod it lima nga dag-on
Tiison ro kasuboon
Baylohan nana pasadyahon
Para sa ungang magatuon.
Ro bilin kay nanay ag toto
Magasueat ako pag-abot
Indi man kamo magkalipat
Nga baslan ro akon nga sueat
Taw-an n’yo ako it kusog
Ro atong ambisyon maabot.

Ayaw man kamo magkahawag
Indi man ako malipat
Mag-andam sa tanang kasamaran
Nga atong ika-eugdang
Mangamuyo sa tanan nga tion
Maabot ro aton nga handum.

Indi man kamo magpabaya
Ro eawas inyong pabaskuga
Agud sa atong pagkililita
Malipayon puno it kasadya
Paalam sa inyo nga daywa
Paalam mga pinalangga!

_______________


BABAYENG MALINAONON

Ro babayeng Malinaonon matahum, palanggaon
may kaisog ag matarung kasimple palanggaon
indi lang pagtuntohon.

Ro babayeng Malinaonon matutom, inspirasyon
may kabaskug, may handum, may sariling desisyon
Indi lang pagkontrahon.

Ro akong asawa isaeang Malinaonon
matahum, palanggaon
Simple eang ro handum.

Ro babayeng Malinaonon mabuot, matinumanon
may kahadlok sa Dios naton, may tinindugan
may ambisyon,
Indi eang paglukohon.

Kon ikaw mag-asawa pili-a Malinaonon
matahum, palanggaon
simple eang ro handum.

______________________

SONATA IT GUGMA

Gintaw-an mo ako it kahayag sa kadudoeman.

Ginwisikan mo it tubing halin sa gugma rong tagipusuon.
Nagturo kon paalin mabuhi, bisan sa kalisdanan.
Palibot ko hay rosas-hardin, ginauyog-uyog sa duyan it Eden.
Ag sa altar dumdom ko hay birhen.
Ro huyop it hangin, hantop sa baeatyagon.
Himno it mga kapispisan ro tubi sa bato.
Sa matawhay mong limog, may init ro imong haro.
Kaskason ro gitara, kantaha ro atong himno.
Sonata it gugma, sa tagipusuon itagdok mo.
Ag sa imong euyo magapahuway ako.


- ISIDRO RETIRO JR.
LGU, Malinao, Aklan

Don Byron S. Agustin

JOEBY

Ham-an makara ro natabo kakon
Indi imaw maduea gina-isip ko gihapon
Ro ana nga mata sa pagtueok kakon
Pirmi ko nakikita sa akong imahinasyon.

Indi makatueog, indi makakaon
Pirming tulala medyo makumangon
Ga pinatungka sa eskwelahan, bagsak sa eksaminasyon
Apektado ro grado, apektado ro pagtuon.

Pagbugtaw ko isaea nga agahon
Mauean, maeamig makataeamad magbangon
Sumueod sa utak ko imaw euman gihapon
Indi pweding makara nag-ubra it desisyon.

Naisip ko ro mga nagkaeatabo kakon
Nakonsensya ako indi ko eon pag-ubrahon
Normal lang siguro sa pareho kung pamatan-on
Nga si JOEBY indi dapat seryosohon, kundi isaea nga inspirasyon.

-DON BYRON S. AGUSTIN
Ibajay Academy, Inc.
Ibajay, Aklan

Sharlyn J. Mandin

EDUKASYON

Sa akong pangidaron,
Ako hay nagatiis it pag eskuyla;
Dahil nagaplano akong maabot,
Ro kursong akon gid nga ginahandum.

Pero sa kalisod it pagpangabuhi,
Ag sa kakueangan it kwarta,
Ako hay ginbue-an it pageaom,
Kung pag-eskuyla hay akong padayunon.

Ako hay naga isip,
Nagatueok sa eangit,
Kung ano ang obrahon,
Sa makara nga sitwasyon.

Gusto ko gid nga makatapos it pag-eskuyla,
Para makabulig sa akong pamilya;
Ag maipakita sa mga tawo nga ro sabat
Sa pagpangalisod hay ro ginatawag nga edukasyon.

Nagpanawag ako sa Ginuo,
Naghinyo ag nagpangamuyo;
Ro pageaom ko nga naduea,
Hay nagbalik ag nabayluhan it kasadya.

- SHARLYN J. MANDIN
Aklan State University
Ibajay, Aklan

Emmanuel S. Española

ESKUYLA

May akong nakilaeang mga eskuyla;
Pareho sa mga ginasugid ko ngara,

Kinahangean nga magbugtaw it agahon pa,
Ugaling kon pukawon sa anang mama,
Ro sabat hay “anay pa.”
Kon taw-an it baeon nga traynta,
Gapusad-pusad pa,
Dahil kueang kuno sa pang eload nana.

Pag-abot sa eskuylahan,
Matsa sang dag-on nga owa nag-ieieiba,
Sa anang mga kaeskuyla.
Abu ro tsik-tsika ag mga istorya.
Kon umabot ro andang maestra,
Gakupag-kupag eon sanda.
Ag kon may ginalibak sanda,
Tudo tabon it bag sa itsura.
Agud indi masayran it maestra,
Nga sanda hay gasieinyasan pa.

Kung mabatian ringtone it selpon nanda,
Bukaron gid ag tan-awon sa boesa.
Tudo-tudo tago pa sa idaeom it lamesa,
Para eang maka reply sa andang nobyo ag nobya.
Owa eon dayon gapamati it leksyon it maestra,
Hay ginakilig eon sa text nga ginabasa.
Kon umabot eon ro examine nanda,
Ayawan eon dayon it palibat it mata,
Mapatuo ag mapawaea, para eang makakopya.

Indi eon masayran ro direksyon it ueo,
Ay gakupag eon dayon ro espiritu.
Mayad gid lang kon maaeam ro kagrupo,
Hay makakita it sabat nga sigurado.
Paalin lang kung bagtole man ro ueo,
Pareho dayon nga ro sabat hay zero.

Kapin mag english ro andanng maestra,
Tanan sanda hay napanganga.
Kon suguon pa it maestra
Nga i-explain ro sentence ngara,
May ihaboy pa nga pangutana.

Ngani ro makaeueuoy eon dayon nga eskuyla,
Naga-ayo kung puydi ro tagaeog o bisaya,
Sa pagsabat sa mga pangutana.
Ay kon sa english indi nanda kaya,
Ngani ro mabuot nandang maestra,
Nagasugot sa ayo it anang eskuyla.

Pero rong isaea nga eskuyla,
Dahilan sa anang mga kabarkada,
Hay nagpabaya sa anang pag eskuyla.
Eumagpak ro anang mga marka,
Dugang pa bangud sa text nakapag-asawa,
Owa eon dayon kapadayon it pag-eskuyla.

Ngani sa ibang mga eskuyla,
Nga nagapati it mga ginasugid ko ngara,
Hara ro akong pangutana,
Gusto n’yo baea nga magpareho kara kana?
Mag-isip-isip gid-a samtang sa owa pa,
Agud indi matabu ro makara nga resulta.

Kon kamo hay suplado ag suplada,
Ag pirmeng gasunod sa moda para mas sikat sa iba,
Makaeueuoy ro inyong ama ag ina.
May hambaeon ngani kita,
Nga ro pagnuoe hay sa ulihi gid lat-a.

- EMMANUEL S. ESPAÑOLA
Bugtongbato Elementary School
Bugtongbato, Ibajay, Aklan

Reggie A. Barot

SA BIBI IT BAYBAY

Halin sa makadueuyog nga obra,
Sang adlaw, sa sueod it opisina.
Natapos ro akon nga oras,
Sa ueobrahon nga kaueogtas.

Pero owa ako’t maubra kara,
Tapuson tanan sa adlaw ngara.
Oy! alas-singko eon gali it hapon,
Tig-ueoli eot-a gali naton.

Ginbaktas ro daeanon,
Mga kaibahan sa opisina,
Nag liko eot-a ro iba,
Ako eang gapanaw isaea sa karsada.

Pag-abot ko sa among malinong nga baeay,
Kanami gid nga mag agto sa baybay.
Nami gid gali iya kara,
Hangin nga presko, owa’t problema.

Imo makita ro mga baeod,
Ga sagyad sa imo nga tuhod.
Ag ro pagtunod it adlaw,
Maduea gid ro imo nga kahidlaw.

Wa gid ako kapan-o,
It oras sa akon nga relo,
Eapit eon gali mag alas-otso
Ag naduea ro stress sa trabaho.

- REGGIE A. BAROT
Ibajay Academy, Inc.
Ibajay, Aklan

Amando M. Salido

ISTORYANG BINARYO


Ro ayam ni Kulas, kabueo-bueo,
Imbis nga mag-eahay, ga kurokuto;
Isda ag karne, anang paborito,
Pero nugay pag-eahaa, hilaw anang gusto.

Kon sa gabii, imaw naga bugtaw,
Uwa man ga tueog pag-abot it adlaw;
Suea sa lamesa anang nabantayan,
Kuring nga ga saka anang gina gurdyam.

Isaea ka adlaw, ro ayam naduea,
Inusoy ni Kulas, uwa gid makita;
Dayon may isaea, tawong nagbalita,
Babaye sa karsada, patay naga kaya.

Pagkabati ni Kulas, dayon dumaeagan,
Deritso sa lugar, it natabuan;
Dayon nakilaea, aeom sa anang tiyan,
It babayeng ga kaya, pareho sa anang ayam.

Nakibot si Kulas, ag ging pang likigyan,
Nag tuhaw nang kueba, sa ana nga dughan;
Hueas sa uyahon, indi gid mapunggan,
Ro ayam ni Kulas, isaea ka aswang.

Ro hayrang natabo, uwa it testigo,
Puro sugid-sugid, puro kuno-kuno;
Uwa’t gina turo, siing lugar, sin-ong tawo
Sugilanon uwa iya, uwa idto, istoryang binaryo.

____________________


IBAYJANON, IBAJAYNON

Kon kami hay tawgon, mga Ibayjanon,
Bantog sa istorya, mga hambaeonon;
Pero may kunplekto, sa tyempo makaron,
Alin gid ro matuod, Ibayjanon, Ibajaynon?

Suno sa magueang, natong binugtawan,
Ro probinsyang Akean, may daywang taeawgan;
Rong taga sidlangan, hay mga Kalibonhon,
Rong taga katueondan, hay mga Ibayjanon.

Hay ham-an nag tuhaw, ro hambae nga Ibajaynon?
Ay Ibajay abi, ro banwa gid naton;
Dapat gid-a ngani, ro tawag gid katon,
Angay ag bagay gid, hay Ibajaynon.

Siin ka gid baea, akong kasimanwa?
Ro paga apinan mo, sa hayra nga daywa?
Parehong may rason, punto ag prinsipyo,
Sambilog nga banwa, daywa anang tawo.

Kon para eang kakon, prinsipyong pinilosopo,
Hay nano gid abi, kon siin man kamo;
Ibayjanon, Ibajaynon, di dapat maging isyu,
Basta importante, kasimanwa ko kamo.

____________________


ATI-ATI

Hala bira pwera pasma, hala bira pwera pasma,
Ati-ati sa Ibajay, bantog kato pat-a;
Tinuead eang katon, it iba nga banwa,
Dayon inako eon, orihinal kundo sanda.

Kon atong usuyon, madaeom nga istorya,
Ro Ati-ati nag tuhaw, milagro eat-ana;
Pag dam-os it buling, sa ritwal uwa ra,
Uwa gid pag hungda, ro natabo kara.

Ro maiste nga kahoy, una nga hinaboy,
Sa idaeom it dapog, it mag asawang Hangoe;
Sa andang pag katueog, kabati it bungisngis,
Kahoy nga maistan, sa dapog gatinangis.

Eagi hay inukad, ro gatong sa daeapugan,
Para eang mabuoe, kahoy nga maistan;
Dayon nag sinayaw, suminggit sa tanan,
Kahoy nga maistan, may hitsura nga but-anan.

Buling sa uyahon, hay nag kaealhit eon,

Humalo sa hueas, gatong nga ulingon;
Dayon gin tinuead, nga kaparte it okasyon,
Ngani may Ati-ati, sa selebrasyon makaron.

______________________


SI NANAY, SI TATAY

Si Nanay, si Tatay, adlaw-adlaw ga inubra,
Para eang makatipon, it sangkuro nga kwarta;
Kwartang hinueasan, gina miin-miinan pa,
Agud itigana kay nene ag toto, nga naga eskuyla.

Haeos indi eon kakaon, it hustong pagkaon,
Indi man kasuksok, it masadya nga eambong;
Suea nga manamit, di lang pagkaunon,
Agud si nene ag toto, sa eskuylahan may mabaeon.

Ga balikutot it ubra, si Nanay ag si Tatay,
Sa guwa ag sueod, it panimaeay;
Si Nene ag si Toto, uwa gid napa ubraha,
Agud eawas di mabalda, ag di maeasa-an ro alima.

Si nene ag si toto, kon mag maeasakit,
Si nanay, si tatay, una sa andang kilid;
Ga tueo ro euha, ag hueas nga mapilit,
Singgit sa Ginuo, Dios ko! pamayra andang sakit.

Kon haeos ro pag-antos, it mga ginikanan,
Sa mga inunga, umpisa eapsag pa eamang;
Ubrahon rong tanan, sukean ro kalisdanan,
Agud masiguro, ay nene ag toto nga kamaeayran.

Pamatan-on makaron, mag ulingod kamo,
Pamati it mayad sa ginikanan ninyo;

Kalipayan nanda, inyong pag asenso;
Palanggaa sanda, bilang kabaeaslan ninyo.

______________________


RO AMONG MAESTRA

Ro among maestra, mataas nga gwapa,
Sinsero magturo, maabilidad pa;
Kon mag turo imaw, mamati ka’t husto
Madali ka gid-a, nga maka antigo.

Angay ag bagay gid, kon imaw mag eambong,
Kanamiton gid-a, kon tueok-tueokon;
Kon mag hambae kimo, naga hiyum hiyom,
Dimpol naga eusot, sa anang uyahon.

Amon nga maestra, isaea ka daeaga,
Abong mga meron, may kursunada kana;
Engineer, maestro, panday, mediko, abogado,
Ay abaw! naila gid sanda, kay ma’am it husto.

Isaea ka adlaw, si ma’am hay masako,
Naga dali-dali, pasueod sa among kwarto;
Eagi-eagi nga humambae, pasensya gid kamo,
Ay medyo makaron, hay late gid ako.

Uwa kamo kasayod, it mga dahilan,
Kon ham-an si ma’am namon hay gin ilisan;
Isaea ka substitute teacher, parehas kana’t aeam,
Dayon inugid nana, si ma’am hay sa simbahan.

Kami hay nakibot, ag nag pangutana,
Kon ham-an si ma’am namon, sa simbahan eot-a;
Ana nga sinabat, it substitute nga maestra,

Si ma’am ninyo abi, gina kasae kara.

Ro among sininggit, mabahoe gid nga HA?
Si ma’am namon, gina kasae kara?
Hu-o sabat nana it substitute nga maestra,
Nagtinangis dayon tanan, bilog nga eskuyla.

Kon ikaw gali ngara, mayad nga maestra,
Gina unungan ka gid, it imong eskuyla;
Ngani wish lang namon sa among maestra,
Ma’am love ka namon, kabay malipayon ka eon kara.

__________________________


MALOCO: TAGONG PARAISO

Barangay Maloco, baryong progresibo,
Mga pumueoyo, mabuot nga tawo;
Naga bueoligan, naga ueonungan,
Kon mag abot ro oras, nga kinahangean.

Rong tanan nga tawo, may pinaniiran,
Uwa naga entra, it pasamang-samang;
Na edukar kami, daywa ka eskuylahan,
High school ag elementarya, una ron sa ugsaran.

Katorse nga kalye, ro amon nga daean,
Nga naga palibot, sa among pueoy-an;
Puno man it pananom, ro among paeayan,
Berdeng kakahuyan, makita sa kabukiran.

Maabong tuburan, among gina imnan,
Masadya nga busay, among paealigsan;
Matin-aw nga suba, among gina eabhan,
Uwa it basura, makita sa daean.

Kon ikaw nagutom, indi ka malisdan,
Tanan nga pamaeay, sarang masakaan;
Kon ikaw nahuya, abo nga tindahan,
Mga kaean-unon, sarang nga mabakean.

MAli kamo tanan, adto sa among baryo,
Malipayong pista, pag buean it Mayo;
Kami tanan kinyo, matatap it husto,
Makaron gid kami, sa baryo Maloco.

_________________________


YAWA-YAWA
(Niños Inocentes)

Yawa-yawa sa Maloco, gina dayo it tawo,
Kon paano nag tuhaw, masayuran ninyo;
Harang selebrasyon, kato pa nga tyempo,
Sang kerite pa eang, rong mga tawo.

Kung miel otcho cientos años it Español,
Gin tukod rong simbahan, sa tunga it baryo;
Nag sinadya tanan. nga mga tawo,
Nabugtaw eon abi, katolikong pagtuo.

Tatlong adlaw pagkatapos, natawo si Hesus,
Si Herodes nag sugo, sa anang tinawo;
Tanang mga unga, daywang dag-on pa ubos,
Paga putlan it ueo kaibahan ro manunubos.

Dayon gin tinago, eapsag nga si Hesus,
Agud indi makita, it yaawa nga bastos;
Inusoy sa baeay, ibabaw ag ubos,
Manggad nga makita, inubos, hinunos.

Unga nga makita, pinutlan it ueo,
Sa handum nga imaw eon si Hesukristo;
Makaeueuoy ro inabot, mga eapsag nga tawo,
Imaw ra ro simpatiya, it tawo sa Maloco.

Agud madumduman, it tanang tumueoo,
Rong inagum it inosenteng, mga eapsag nga tawo;
Gina selebrar ra, sa amon nga baryo,
Yawa-yawa kon tawgon, gapamugot it ueo.

- AMANDO M. SALIDO
Maloco, Ibajay, Aklan

Diva S. Agustin

PANAGHOY IT MANGUNGUMA

Sa amon nga Barangay, maeapad ro tanuman,
Sa paeay nagasalig sa andang pangabuhian;
Ro mga mangunguma, mahugod ag mapisan,
Ngani ro andang tubas, pambayad sa eskuylahan.

Apang problema umabot, tubi sa Panakuyan,
Indi eot-a makaabot, eanas it Capilijan;
NIA nga ginasaligan, sagad panukot baeayran,
Owa nanda ginatatap ro kanae ag iligan.

Ngani amon ipaabot, amon nga sentimyento,
Sa NIA ag sa iba pang ahensya it gobyerno;
Owa gid it mapueos sa hugod ag ginasto,
Kon ro tubi hay kueang, sabta man kami ninyo.

Ro tubi sa irigasyon nga naga-ilig kon tag-uean,
Apang kon tag-ieinit, indi mapuslan;
Ngani tubas nagminos, indi kabayad sa utang,
Kueang pa sa abono, kuliglig ag ibang baeayran;
Ngani among Congressman, Governor, Mayor, TABANG!

___________________________


MAHAE MO PA BAEA AKO, MASKIN MAGUEANG EON?

Kon magueang eon ako,
Baea hay palanggaon mo?
Kapareho it imong ginpromisa,
Katong mga bata pa kita.

Sa kislap it imong mga mata,
Makaron hay naduea eot- a;
Bukon it kapareho kato,
Kada tueok nimo hay sagrado.

Kato anay ro akong uyahon,
Hay mapuea-puea ag kanamion;
Ugaling kurinot eon makaron,
Ag owa eon nagahiyum-hiyom.

Dati anay nga ginaaeagawan,
Ro kagwapa hay ginahamut-an;
Apang sa mabuhay nga nagtaliwan,
Nagbag-o ro uyahon ag kaeawasan.

Pero akon gihapon nga ginahandum,
Sa pihak it akong pangidaron,
Padayon nimo nga higugmaon,
Maskin ano pa man ro bag-uhon.

Ro haeambaeong, “Mahae kita”,
Hay mamitlang mo pa baea?
Gusto ko euman kunta nga mabatian,
Agud rong kalipay, akong mabatyagan.

“Mahae kita”, o, palangga nakon,
Kabay pang imo nga mitlangon,
Agud sa akong pagtaliwan may daehon ag baeunon,
Ag ro katawhayan hay akong maangkon.

- DIVA S. AGUSTIN
Capilijan, Ibajay, Aklan